عملکرد بازارهای جهانی نفت خام بر اساس سال‌های میلادی بررسی می‌شود و در روزهای اخیر با اتمام سال ۲۰۱۸ میلادی بررسی بازارها در این سال و پیش‌بینی‌ها برای سال ۲۰۱۹ به اوج خود رسیده است.
اما سال ۲۰۱۸ در بازار نفت ایران و جهان چه تغییراتی رقم خورد و چه اتفاق‌هایی در سال آتی میلادی در انتظار صنعت نفت ایران است.
بدترین اتفاق، بازگشت تحریم‌های آمریکا
به گزارش پایگاه اطلاعات و فن آوری فراساحل به نقل از اقتصادآنلاین، در نیمه نخست سال ۲۰۱۸ میزان صادرات نفت خام ایران از مرز ۲.۶ میلیون بشکه در روز هم عبور کرد. این میزان رکورد کم نظیری در تاریخ صنعت نفت ایران بود. تولید نفت خام ایران هم حدود ۴ میلیون بشکه در روز بود و تقریباً تمام چاه‌های فعال و آماده تولید ایران در مدار بودند. در این نیمه ایران بیش از آنکه دغدغه افزایش صادرات نفت خام و میعانات گازی را داشته باشد، به‌دنبال جذب سرمایه خارجی و اجرایی شدن توافق با توتال فرانسه برای فاز ۱۱ پارس جنوبی بود.
قراردادها و تفاهم‌هایی هم در این مدت رقم خورد. ازجمله توافق با زاروبژنفت روسیه برای توسعه میادین آبان و پایدار غرب. اما از نیمه سال ۲۰۱۸ شرایط تغییر کرد. با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های امریکایی علیه صنعت نفت ایران اولویت اول صنعت به حفظ بازار تغییر کرد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که با دور جدید تحریم‌ها قصد دارد، صادرات نفت خام ایران را به صفر برساند. به‌دنبال اعلام این هدف، کارشناسان زیادی اعلام کردند که با توجه به عزم صنعت نفت ایران برای حفظ بازار و نیاز مشتریان، هدف آمریکا محقق نخواهد شد. که البته پیش‌بینی‌ها درست از آب درآمد. وزارت نفت به‌صورت رسمی میزان صادرات کنونی نفت خام ایران را اعلام نمی‌کند اما برآورد می‌شود که از حجم صادرات نفت ایران فقط ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاسته شده باشد.
بهترین اتفاق، افزایش تولید بنزین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران به تولید و مصرف برابر بنزین رسید و این کالای استراتژیک را از لیست تحریم‌های امریکا خارج کرد. این اتفاق با افتتاح فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس افتاد و بزودی هم میزان تولید با افتتاح فاز سوم پالایشگاه به بیش از ۱۰۵ میلیون لیتر در روز خواهد رسید.
اوپک ۲۰۱۸
اوپک در سال ۲۰۱۸ کش و قوس‌های بسیاری را تجربه کرد. از یک سو سعی کرد برای حفظ تعادل بازار، توافق کاهش تولید ۱.۸میلیون بشکه‌ای کاهش تولید با همکاری کشورهای غیر عضو را حفظ کند و از سوی دیگر برخی از اعضای آن از جمله عربستان، امارات و عراق به بهانه تحریم‌های ایران اقدام به افزایش تولید کردند که این اتفاق تعادل بازار را برهم زد. این سه کشور به همراه روسیه حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز به تولید خود افزودند و در نتیجه این اتفاق اوپک پلاس (اوپک و کشورهای غیر عضو) مجبور به امضای توافق جدید برای سال ۲۰۱۹ شد. توافقی برای کاهش ۱.۲ میلیون بشکه‌ای عرضه نفت خام به بازار در ۶ ماه نخست ۲۰۱۹. خروج قطر از اوپک، ناامیدی ایران از عملکرد اعضا در جهت حفظ منافع تمام کشورهای عضو و همدستی عربستان و متحدانش با امریکا از جمله مهم‌ترین اتفاقات ۲۰۱۸ اوپک بود.
آغاز فرآیند حذف روزانه ۱.۲ میلیون بشکه از بازار نفت
همزمان با آغاز سال ۲۰۱۹ میلادی، اجرای توافق کاهش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای نفت اوپک و غیراوپک نیز آغاز شده است. توافقی که ۱۴ کشور عضو اوپک به همراه متحدان غیر عضو سازمان در نشست ماه دسامبر (یکصدوهفتادوپنجمین نشست) درباره آن تصمیم گرفتند. به این ترتیب که ۸۰۰ هزار بشکه در روز سهم اوپک و ۴۰۰ هزار بشکه سهم متعهدان غیراوپکی بود. ایران، ونزوئلا و لیبی هم سه کشوری هستند که بر اساس توافق دسامبر ۲۰۱۸، از کاهش تولید معاف شدند. از ابتدای سال‌جاری میلادی ریاست دوره‌ای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز به مانوئل سالوادور کودو فرناندز، وزیر نفت ونزوئلا سپرده شد.
قیمت نفت در سال ۲۰۱۹
در سال ۲۰۱۸ میانگین قیمت نفت خام ۷۲ دلار و ۹۷ سنت در بشکه بود. سالی که با نفت خام ۶۶ دلار برای هربشکه شروع و با نفت خام ۵۳ دلار برای هر بشکه به اتمام رسید. اکنون پیش‌بینی‌های متفاوتی از قیمت نفت خام در سال ۲۰۱۹ ارائه می‌شود. اما برآوردها نشان می‌دهد که اگر اتفاق شگفت‌انگیزی در سال ۲۰۱۹ رخ ندهد، قیمت نفت خام به بشکه‌ای ۷۰ دلار نزدیک خواهد بود. پیش‌بینی ۲۴ تحلیلگر نفتی هم نشان می‌دهد که میانگین قیمت نفت خام برنت ۷۰ دلار در هر بشکه در ۲۰۱۹ خواهد بود. هرچند که بی‌ثباتی موجود، عوامل ژئوپلیتیکی و اقتصادی مثل درگیری‌های تجاری چین و امریکا، نگرانی از سیاست فدرال رزرو امریکا و جنگ در سوریه و یمن و…. پیش‌بینی سمت و سوی قیمت نفت را در آینده سخت می‌کنند. در مورد ایران نیز هنوز مشخص نیست که با اتمام دوره معافیت‌های خریداران نفت خام کشور چه اتفاقی رخ خواهد داد. بر اساس این پیش‌بینی‌ها کشورهای نفت خیز قیمت نفت خام را در بودجه خود از ۵۰ تا ۸۰ دلار برای هر بشکه پیش‌بینی کرده‌اند و پیش‌بینی ایران بر اساس یک سناریو بدبینانه ۵۴ دلار برای هر بشکه است.
رکورد تاریخی تولید برخی کشورها
در سال ۲۰۱۸ میزان تولید نفت خام روسیه، عربستان، امارات، عراق و امریکا به رکورد تاریخی خود رسید. برای مثال عربستان بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کرد، تولید روسیه از مزر ۱۱.۶ میلیون بشکه در روز عبور کرد و امریکا به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام دنیا، در ماه اکتبر ۱۱.۵ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کرد که بالاترین حد ثبت شده تاکنون است. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۱۹ این روند افزایشی برای تولید نفت خام امریکا ادامه داشته باشد. این اتفاق بازار جهانی نفت خام را نگران کرده است. چراکه با مهار تولید نفت خام متعارف اوپک پلاس برای حفظ قیمت‌های کنونی همچنان افزایش تولید نفت خام غیر متعارف امریکا ادامه خواهد داشت.
