گاز شیل:
گازی ست محصور شده بین سنگ های سخت رسی که آزادسازی آن با استفاده از فناوری موسوم به” شکست هیدرولیک ” صورت می گیرد که شامل تزریق آب فراوان حاوی مواد شیمیایی درون سازه های گاز رسی با فشار بالاست. به گفته منتقدان اداره محیط زیست و ژئوفیزیک ، این عملیات خطر آلودگی آب های زیر زمینی و بروز زمین لرزه را به همراه خواهد داشت . تحقیقات نشان می دهد که ۱۶ % حجم گاز شیل ،گاز اتان است. مصرف کنندگان برای استفاده از این خوراک ارزان قیمت در آمریکا ، باید طراحی واحد اتیلن را بازنگری کنند.
تولید گاز شیل در آمریکا کمک کرد تا قیمت های گاز و زغال سنگ در این کشور کاهش یابد ، اما تولید این گازها در منطقه اروپا ، پیشرفت کندی داشته و با نگرانی های اداره محیط زیست روبه روست ، به طوریکه کشورهای فرانسه ، بلغارستان ، اسپانیا و آلمان تولید این نوع گازها را ممنوع کرده اند.
بنا به فهرست اداره انرژی آمریکا از ۳۲ کشور دارنده ذخایر سنگهای رسی ، بعد از کشورهای چین و آمریکا ، آرژانتین و مکزیک ، کشور عربستان در مقام پنجم در جهان قرار دارد.
اگر شرایط برای تولید گاز شیل مهیا باشد ، تا سال ۲۰۳۰ ، تولیدات این گاز می تواند یک سوم عرضه انرژی جهان را تامین کند و از” نفت خام ” که مقام اول انرژی دنیا را در اختیار دارد ، پیشی بگیرد.
شیل های نفتی:
گروه متنوعی از سنگها هستند که منشا نفت و مواد آلی و غیر آلی دارند. چون این مواد آلی موجود در عمق کافی مدفون نشده هنوز به مرز پختگی نرسیده و در نتیجه نفتی تولید نمی کنند، مگر اینکه در آزمایشگاه با حرارت دادن و تقطیر آنها نفت را استخراج کرد که به این عمل پیرولیز گویند. مقدار نفت حاصله در مناطق مختلف ، تا ۵۰ % وزن سنگ تخمین زده شده است یعنی بین ۱۰ و ۱۵۰ گالن نفت در هر تن سنگ یا ۵۰ تا ۷۰۰ لیتر در هر هزار کیلوگرم قابل برداشت است .
شیل های نفتی دارای مقادیر قابل توجهی مواد غیرآلی نیز هستند .حداقل توقع از یک شیل نفتی از نظر اقتصادی این است که انرژی حاصل به صورت هیدروکربن بیش از انرژی حرارتی مصرفی برای استخراج نفت آن باشد. به طور کلی شیل های نفتی باید دارای مقادیر زیادی مواد هیدروکربنی باشند تا بتواند امکان تشکیل مخازن نفتی اقتصادی را بدهند. بر اساس بررسی‌هایی که تا کنون انجام شده، اغلب شیل‌های نفتی متعلق به دوره زمین شناسی کامبرین ( ۵/۳ میلیون سال پیش ) تا دوره ترشیری( ۶۳ میلیون سال پیش) است.
کشورهای عمده دارنده ذخائر گاز شیل – Shale gas
ورود کشوری مانند آمریکا به دنیای تولید گاز از طریق گاز شیل که پیش از این خود بزرگ‌ترین واردکننده LNG در جهان به شمار می‌رفت، یکی از بزرگ‌ترین چالش های سایرکشورهای صادرکننده گاز خواهد بود.
کشور قطر، بزرگ‌ترین صادرکننده LNG درجهان ( به ظرفیت صادرات سالانه ۷۷ میلیون تن) در تلاش برای عرضه بخش عمده‌ای از گاز خود به بازار آسیا از طریق امضای قراردادهای بلندمدت با مشتریان گازی در کشورهای ژاپن، کره جنوبی و بازارهای نوظهوری مانند چین و هند است.
در همین حال، افزایش تولید داخلی گاز در آمریکا ، قیمت‌های گاز در قاره اروپا و آسیا را به کمترین حد رسانده است؛ لذا تحلیلگران بازار می‌گویند آمریکا تا پایان دهه جاری از یک واردکننده عمده تبدیل به یک صادرکننده بزرگ گاز می‌شود و این امر همراه با توسعه بین‌المللی گازهای رسی در خارج از آمریکا بویژه در کشورهای چین، آرژانتین و هند ، تمام پیش‌بینی‌های قبلی در بازار گاز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
با هماهنگی تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز ، به زودی انجمن GCEF به منظور نظارت دائم بر بازار گاز ایجاد می شود.
در آمریکا، با استفاده از فناوری شکست هیدرولیک ، قادر به جمع آوری گازهای محصور بین سنگ های سخت شده اند و این کشور را از واردکننده عمده گاز در جهان به تولید کننده عمده و صادرکننده نوپا در جهان ، تبدیل کرده است. این گزارش نگاه جامعی به ذخایر بالقوه رسی در جهان دارد. اما ذخایر قابل برداشت عرضه را تضمین نمی کند و مشخص نیست که آیا توسعه میدان های نفت شیل/ گاز شیل در خارج از قاره آمریکا ، با ساختارهای زمین شناسی متفاوت ، بتواند مقرون به صرفه اقتصادی باشد. حتی در داخل سرزمین آمریکا برخی مناطق وجود دارد که توسعه ذخایر گاز شیل / نفت شیل آنها دشوارتر و گران تر از سایر مناطق باشد.
رشد تولید نفت شیل در آمریکا ، در وضعیت بازار صادرکنندگان نفت خام ، تاکنون تاثیر یکسانی نداشته است . نفت خام تولیدی از ذخایر شیل اویل آمریکا ، از نوع بسیار سبک است که برای سیستم پالایشگاه های آمریکا مناسب نیست و باید از انواع نفت ترش و سنگین به آن افزود . بنابراین به نظر نمی آید که با تولیدات گاز شیل و نفت شیل، بازار انواع نفت خام متضرر شود .
اعتراض اداره محیط زیستی درباره استفاده از فناوری تولید گازهای رسی که بر کیفیت آب آشامیدنی تاثیر می گذارد و خطر بروز زلزله های کوچک و مستمر را دربر دارد، به منع آشکار تولید گاز رسی در برخی از کشورها منجر می شود.
در بهار سال ۲۰۱۳ حدود ۴۳ حلقه چاه آزمایشی در مناطق لهستان ، آرژانتین ، استرالیا ، چین ، مکزیک ، روسیه ، عربستان ، ترکیه و انگلستان ، شناسایی و اکتشاف آغاز گردیده است. میزان آب و وسعت بیابان ها و خشکی ها در سهولت این کار موثر است .هزینه های تولید در آمریکا بیشتر مقرون به صرفه است . در خارج از آمریکا ، هزینه تولید دو برابر و حجم تولید یک دوم معمول مشاهده شده است.
چشم اندازی بر آینده صنعت نفت:
کارشناسان اداره انرژی آمریکا از افزایش مصرف روزانه نفت خام تا سال ۲۰۳۰ ، همگام با افزایش جمعیت و نیاز بشری ، خبر می دهد. میزان تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۲ ، روزانه ۸۹ میلیون بشکه بود که تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۰۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
دانشمندان دیگر نگران فقدان عرضه انرژی نیستند و معتقدند که با استفاده از فناوری های جدید مثل تولید گاز شیل/ نفت شیل و حفاری در آب های عمیق ، صنعت نفت همواره در حال اکتشاف و استخراج مقادیر زیادی از نفت و گازهایی است که پیشتر دست نیافتنی بوده است.
جهان تا ۵۵ سال آینده ( تا سال ۲۰۶۶) ذخایر اثبات شده نفت خام دارد و تا حدود ۶۵ سال آینده ( تا سال ۲۰۷۶) ذخایر اثبات شده گازی قابل مصرف دارد.
همچنین منتظر شناسایی و اکتشاف ذخایر بیشتری در اقصی نقاط جهان خواهیم بود.
