ازدیاد برداشت از چاههای نفت و گاز (EOR: Enhanced Oil Recovery)
ازدیاد برداشت نفت (انگلیسی: Enhanced oil recovery) به مجموعه تکنیکها و فرایندهایی اطلاق میگردد، که طی آن سعی میشود با استفاده از انرژی یا مواد خارج از میدان نفتی، میزان نفت خامی را که استخراج آنها با روشهای معمولی امکانپذیر یا تولید آن اقتصادی و مقرون به صرفه نیست، استخراج و مورد بهرهبرداری قرار دهند.
روشهای مختلف ازدیاد برداشت نفت عبارتند از: روشهای آبروبی، روشهای گرمایی، (تحریک دورهای با بخار آب، بخار روبی، رانش با آب گرم و احتراق درجا) روشهای شیمیایی، (رانش با پلیمرها، سورفاکتانتها، بازها و پلیمرهای مسیلی) روشهای امتزاجی، (تزریق گازهای هیدروکربنی، تزریق دیاکسیدکربن و نیتروژن، همچنین تزریق گازهای حاصل از احتراق بصورت امتزاجی یا غیرامتزاجی) این روشها با افزایش فشار مخازن بطور فیزیکی باعث جابجایی نفت در مخزن، از محل چاههای تزریقی به سمت چاههای تولیدی میگردد. در مجموع هدف همه روشهای ازدیاد برداشت نفت، به حرکت واداشتن نفتهای باقیمانده درون مخزن، به سمت چاه تولیدی در سطح مخزن نفتی میباشد.
تزریق گاز به میدان نفتی از روشهای ازدیاد برداشت نفت بشمار می آید و فرآیندی است، که بمنظور جلوگیری از کاهش فشار نفت، افزایش حجم و فشار سیال درون مخزن، در نتیجه تثبیت میزان استخراج نفت در یک مخزن نفتی، در طول زمان انجام میشود. این روش از دهه ۱۹۵۰ میلادی در سطحح بینالمللی استفاده شده است و به دلیل کمهزینه بودن در مقایسه با روش حفاری چاههای جدید، مورد استقبال قرار گرفت. در این روش برای تزریق ازز گازهای هیدروکربن، گازکربنیک و ازت استفاده میشود. هدف نهایی از تزریق گاز، تأمین ضریب بازیافت بیشتر برای میادین نفتی، نسبت به روشهای اولیه و معمول میباشد. در این فرایند به دلیل وجود خاصیت امتزاج، در اثر تزریق گاز، مویینگی به حداقل کاهش مییابد، در نتیجه نفت خامموجود در دیواره مخزن، جای خود را به گاز خشک تزریق شده میدهد و نفت مورد نظر نیز با فشار مناسب از دهانه چاه، خارج میشود.
تزریق بخار یکی از روشهایی است که به طور گسترده برای استخراج نفتهای سنگین به کار میرود. تزریق بخار به کرّات در آلبرتای کانادا و ونزوئلا و کالیفرنیای آمریکا صورت پذیرفتهاست. در این روش یعنی steam flooding یک سری از چاهها، تزریقی بوده و بقیه تولیدی هستند. تزریق بخار به این صورت طی دو مکانیزم به بهبود برداشت نفت کمک میکند: ۱- با گرم کردن نفت و کاستن گرانروی آن. ۲ – هل دادن نفت به سمت چاههای تولیدی زمانیکه گرمای خود را به نفت انتقال داده و میعان میکند و مثل مکانیزم سیلاب زنی عمل میکند. ین روش قادر است بیش از۵۰٪ نفت درجا را تولید کند.
تزریق آب (به انگلیسی: Water Injection) یا طوفان آب (به انگلیسی: Water Flooding) به روشی در صنایع نفت اشاره دارد که در آن، معمولاً برای افزایش فشار و بنابراین برانگیختن تولید، آب به داخل میدان نفتی تزریق میشود.
فرازآوری با گاز (انگلیسی: Gas lift) یکی از روشهای ازدیاد برداشت (افزایش تولید نفت) از میادین نفتی است. در این روش برای بالا آوردن سیال موجود در چاه نفت، تزریق گاز پرفشار درون ستون چاه انجام میگیرد.
فرازآوری با گاز با هدف افزایش دبی چاههای نفتی مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش گاز پرفشار به درون سیال موجود در چاه تزریق شده و بدین وسیله دانسیته متوسط و متعاقباً فشار وارد بر ته چاه را کاهش میدهد. هدف اصلی در طراحی سیستم فرازآوری با گاز، یافتن دبی بهینه تزریق است. یافتن دبی بهینه از آن جهت اهمیت دارد، که تزریق مقدار اضافی گاز، باعث کاهش تولید و در نتیجه افزایش هزینه میگردد.
در ایران در میدان نفتی آغاجاری و در شماری از میادین نفتی واقع در خشکی و سکوهای نفتی دریایی از این روش جهت تولید نفت پیشبینی شده استفاده میشود.