دکل حفاری (به انگلیسی: Drilling Rig) دستگاهی (ماشینی) است که که در زمین حفره ایجاد می‌کند. دکل‌های حفاری می‌توانند سازه‌های بزرگ و ساختمان‌ها و تاسیساتی باشند که برای حفاری چاه‌های آب، چاه‌های نفت یا چاه‌های استخراج گاز طبیعی به کار می‌روند و یا می‌توانند آنقدر کوچک باشند که توسط یک نفر جا به جا شوند که در این حالت چال‌زن (دریل) نامیده می‌شوند. آنها از ذخیرهٔ کانسارهای زیرزمینی نمونه‌گیری می‌کنند، سنگ، حاک و مشخصات فیزیکی آب‌های زیرزمینی را آزمایش می‌کنند و همچنین می‌توانند برای نصب ساختارهای زیرمینی مانند تاسیسات زیرزمینی، دستگاه‌های اندازه‌گیری، تونل‌ها یا چاه‌ها به کار روند. دکل‌های حفاری می‌توانند تجهزات سیاری باشند که روی کامیون‌ها یا واگن‌ها نصب شوند یا ساختارهای ثابت روی زمین یا دریا باشند (مانند سکوی نفت که معمولاً ‘دکل حفاری فراساحل’ نامیده می‌شود، حتی وقتی شامل دکل حفاری نباشد.). بنا بر این عبارت ‘دکل’ به طور کلی به مجموعه‌ای از تجهیزات که به سطح پوسته قاره زمین نفوذ می‌کند اشاره دارد.
فیلم زیر یک نمونه کوچک را نمایش می دهد.
با توجه به مرز گسترده آبی در کشور و حضور فراوان منابع نفت و گاز در اعماق این آبها، ارائه تکنولوژی برتر جهت اکتشاف، حفاری و بهره‌برداری از این میادین از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین با اشراف بر این مسأله که چندی دیگر، عمر منابع فسیلی رو به پایان است، تلاش در جهت تولید این منابع توسط تکنولوژی به روز و مؤثر را بیش از پیش حائز اهمیت می‌کند. دکل‌های حفاری دریایی از جمله اولین تجهیزات لازم جهت رسیدن به این هدف هستند.
دکل دارای اجزاء مختلفی می باشد. اجزاء سازه ای دکل ، Mast و زیرسازه می باشند. آنها سازه هایی با قاب فولادی هستند.
Mast یک برج قابل جابجایی می باشد که قابلیت مونتاژ به عنوان یک مجموعه را دار است. آن باید بتواند در برابر بارهای اعمالی همچون بار ناشی از Dead line ، fast line ، وزن لوله ها ، باد ، زلزله و … مقاومت نماید. Mast ها برپایه روش بلند شدن، به سه دسته روبرو تقسیم می شود: Slingshot ، Swing up و One step .
یک دکل حفاری دریایی معمولا از دویست میلیارد تومان تا سیصد میلیارد تومان قیمت دارند.
دکل جک آپ(به انگلیسی: Jackup rig) گونه ای از سکوهای نفتی قابل حمل است. این نوع از سکوها شامل یک مخزن بزرگ شناور و تعدادی دکل مجهز به جک های غول پیکر می باشند.دکل ها در مواقع نیاز به عمق آب رفته و پس از قرار گرفتن بر کف دریا، بدنه سکو را بر روی خود نگه می دارند.از این سکو ها در حفاری چاه های نفتی در مناطق کم عمق دریاها استفاده می شود.
بعضی از دکلها ی دریایی مانند کشتی روی اب معلق هستند و با لنگر ثابت می شوند و بعضی از دکلها با پایه های فلزی و یا بتونی داخل عمق دریا ثابت می شوند. طبق برنامه وزارت نفت در ایران حدود ٢۴٠٠ چاه نفتی در سالهای آینده باید حفر شود.
دکل‌های حفاری دریایی بسته به عمق آب، شرایط آب و هوایی و نوع حفاری (اکتشافی یا توسعه‌ای) در دو گروه تقسیم می‌شوند: ١- دکل‌هایی که به نحوی روی کف دریا قرار داده می‌شود (bottom support Rigs) که خود به سه دسته Fixed Jack up، submersible، platform تقسیم می‌شوند. ٢- دکل‌هایی که روی آب شناورند (Floating rigs) که در ٢ نوع Drill ship، Semisubmersible یافت می‌شوند
افزایش رو به رشد فعالیت شرکتهای ساخت تجهیزات دریایی داخلی و کمبود دکل‌های حفاری دریایی زمینه را برای رشد این صنعت به صورت پویاتر و توسط نیروی داخلی بیش از پیش نشان می‌دهد.
